برآورد شدت فرسایش و رسوب حوزه‌ی‌ آبخیز ایور با استفاده از روش تجربی MPSIAC

فرسایش و رسوب‌زایی یکی از مشکلات مهم در مدیریت حوزه‌های آبخیز کشور می‌باشد. فرسایش و پیامدهای ناشی از آن، با تشدید بهره برداری انسان از طبیعت از اوائل قرن بیستم، آثار منفی خود را بر اکوسیستم حیاتی وارد ساخته است. مطالعات فرسایش خاک به علت پیامد‌های نامطلوب زیست محیطی و اقتصادی، شور شدن تدریجی اراضی، از بین رفتن پوشش گیاهی، کاهش حاصلخیزی خاک، افزایش فرسایش و رسوب‌گذاری، آلودگی شیمیایی خاک و آثار سوء بر مدیریت پایدار اراضی، اهمیّت قابل توجهی پیدا کرده است. جهت برآورد میزان فرسایش و رسوب در زیرحوزه‌ها و حوزه‌ی آبخیز ایور استان خراسان شمالی از مدل MPSIAC  بر اساس نه فاکتور زمین‌شناسی، خاک،آب و هوا، رواناب، پستی و بلندی، پوشش زمین، استفاده از اراضی، وضعیت فرسایش سطحی و فرسایش رودخانه‌ای و انتقال رسوب استفاده شد. بطوری که پس از مشخص شدن نقشه واحد کاری امتیازات مربوط به عوامل نه گانه مدلدر هر واحد کاری برآورد و در هر واحد کاری مقدار رسوب محاسبه گردید. سپس با میانگین وزنی از واحدهای کاری مقدار رسوب برای هر زیرحوزه و کل حوزه برآورد گردید و در نهایت با محاسبه SDRبرای حوزه و زیرحوزه‌ها مقدار فرسایش محاسبه گردید. با توجه به نتایج حاصل مقدار متوسط فرسایش در کل منطقه به میزان 01/7 تن بر هکتار بر سال و زیرحوزه‌های I′9 و I′10با داشتن حدود 14 تن فرسایش سالیانه‌ی خاک، بیشترین مقدار فرسایش را دارا می‌باشند. از میان رخساره‌های ژئومرفولوژی نیز رخساره‌های مسیل با داشتن فرسایشی معادل 32/45 تن بر هکتار اختلاف فاحشی با سایر رخساره‌ها دارد. زیرحوزه I´9و I´10با مقادیر رسوبدهی بالای 7  تن بر هکتار در سال بیشترین مقدار تولید رسوب را به خود اختصاص داده‌اند. مقدار متوسط رسوبدهی در کل منطقه به میزان 95/2 تن بر هکتار بر سال و طبقه رسوبدهی متوسط بیشترین مساحت حوزه را به خود اختصاص داده است. واحدهای زمین‌شناسی Qal (بستر رودخانه) دارای بیشترین مقدار فرسایش می‌باشد. میزان فرسایش در مناطق مرتفع و سراب حوزه به دلیل بارندگی بیشتر نسبت به نقاط خروجی و پست ترحوزه افزایش می‌یابد. با افزایش حجم رواناب خصوصاً در بخش‌های پایینی حوزه میزان فرسایش به شدت افزایش خواهد یافت. از مهمترین عوامل فرسایش و تولید رسوب در حوزه آبخیز ایور نوع تشکیلات زمین‌شناسی خصوصاً در بخش‌های خروجی حوزه می‌باشد. وجود تشکیلات حساس مارنی که در برخی مناطق بطور کامل در سطح زمین ظاهر شده­اند و در برخی نقاط نیز در محدوده‌ی فرسایش‌های آبراهه‌ای ظهور پیدا  نموده‌اند، از دلایل وجود فرسایش طبیعی در منطقه می‌باشد. در بخش‌های خروجی حوزه میزان فرسایش افزایش یافته و در طبقات زیاد و خیلی زیاد قرار می‌گیرند.